Alergie – jak się uchronić i jak leczyć?

Okres wiosenny i letni nie dla wszystkich jest ulubioną porą roku. Są wśród nas tacy, którzy nie czują się wtedy najlepiej. To alergicy.

Alergia to nic innego, jak nadwrażliwość układu odpornościowego na różne bodźce. Jeśli się organizm z nimi zetknie, zaczyna mobilizować strukturę obronną, wytwarzając przeciwciała, które niepotrzebnie uruchomione wywołują objawy takie jak katar, wysypka, obrzęk oczu.

Na zdrowie alergików wpływa wiele czynników. Nie są to tylko wyizolowane alergeny, ale również powietrze, którym oddychamy, dym tytoniowy oraz substancje lotne wydobywające się z mebli, dywanów i środków czyszczących.

Alergia to cena, jaką płacimy za zmiany cywilizacyjne. Osoby cierpiące na alergię nie muszą przebywać w sterylnych warunkach. Jednak powinny usunąć ze swojego otoczenia wszystko, co może nasilać objawy choroby. Nie łączy się to z wielkimi wydatkami, ale raczej zachowaniem zdrowego rozsądku.

Alergia, jeśli nie jest leczona, może doprowadzić do poważnych powikłań, m.in. zapalenia zatok przynosowych, uszu i oskrzeli, a nawet do astmy oskrzelowej.

Najlepszym sposobem na walkę z alergią wydaje się stosowanie leków antyhistaminowych, które skutecznie zwalczają objawy alergicznego nieżytu nosa, spojówek oka, idiopatycznej pokrzywki. Antyhistaminik powoduje usunięcie wodnistego kataru, uporczywych napadów kichania, a więc objawów dominujących w alergicznych nieżytach nosa. Przeciwdziała też świądowi, łzawieniu oczu, itp.

Dzięki postępowi w medycynie, leczenie objawów chorób alergicznych stało się skuteczne i bezpieczne. Chorzy na alergię powinni dodatkowo przestrzegać zdrowego trybu życia, nie palić tytoniu, unikać alkoholu, który może być alergenem, walczyć z nadwagą, zażywać dużo ruchu oraz unikać nadmiernego nasłonecznienia. Powinni też, jeśli znają swój alergen, eliminować go w miarę możliwości ze swojego otoczenia. I najważniejsze, nie należy eksperymentować z lekami bez konsultacji z lekarzem. Nie narażajmy się na nieoczekiwaną reakcję uczuleniową. Chorzy na alergię mogą gwałtownie reagować na niektóre leki, przede wszystkim na preparaty ziołowe, ale także na zwykłą aspirynę i środki przeciwbólowe.

Prof. dr hab. Magdalena Czarnecka-Operacz

Katedra i Klinika Dermatologii, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu

Jakie czynniki mogą powodować reakcję alergiczną?

Reakcja alergiczna może być wywołana przez bardzo wiele czynników środowiskowych. W zależności od rodzaju reakcji immunologicznej charakterystyka alergenów jest zupełnie inna.

Alergenami wywołującymi reakcję alergiczną typu natychmiastowego mogą być zarówno alergeny pokarmowe, alergeny białka mleka krowiego, jaja kurzego, ryby, orzeszki ziemne, warzywa, owoce, mięsa pochodzenia zwierzęcego oraz alergeny powietrznopochodne: alergeny roztocza kurzu domowego, grzybów pleśniowych, pyłku roślin takich jak drzewa, trawy, zboża, chwasty; alergeny lateksowe, alergeny zawarte w moczu zwierząt takich jak myszy, szczury, chomiki; alergeny naskórka i sierści zwierząt domowych itd.

W przypadku reakcji alergicznej typu pierwszego, czyli natychmiastowej, objawy kliniczne pojawiają się na przestrzeni sekund, minut po ekspozycji na alergen. Mogą one dotyczyć zarówno skóry, układu oddechowego i pokarmowego, jak też mieć charakter uogólniony.

Przykładami chorób rozwijających się na podłożu natychmiastowej reakcji alergicznej mogą być: ostra pokrzywka i obrzęk naczynioruchowy, alergiczny nieżyt nosa i spojówek (sezonowy lub całoroczny), astma oskrzelowa, ale również zespół anafilaksji jamy ustnej oraz alergiczny wstrząs anafilaktyczny.

Mówi się, że czas wiosny i lata jest najgorszy dla alergików, co w takim razie w czasie nadchodzącej jesieni może doskwierać takim osobom?

Oczywiście w przypadku osób uczulonych na alergeny pyłków drzew oraz traw i zbóż wiosna i lato to szczególnie trudny okres roku. Natomiast w czasie jesienno-zimowym alergicy przede wszystkim cierpią z powodu uczulenia m.in. na: alergeny pyłku chwastów, grzybów pleśniowych i roztocza kurzu domowego.

Co ważne chorzy uczuleni na alergeny całoroczne, jak alergeny roztocza kurzu domowego, praktycznie przez cały czas mogą prezentować objawy wynikające z klinicznie istotnej alergii, z zaostrzeniem w okresie zimowym, poprzez niższą niż w lecie cyrkulację świeżego powietrza.

Jednak najważniejsze jest to, aby pamiętać, że skuteczne regularne stosowanie środków przeciwhistaminowych prowadzi do skutecznej całorocznej kontroli nad stanem naszego zdrowia, w walce z objawami alergii.

Jakie zachowania powinny być wdrażane w domu alergika w czasie trwania okresu jesienno-zimowego, aby uniknąć nasilania się drażliwych objawów alergicznych?

Możliwie jak największe ograniczenie ekspozycji na uczulające alergeny. Po spacerach – spłukanie całej powierzchni skóry, zastosowanie kropli do oczu lub nosa w zależności od nasilenia objawów klinicznych w zakresie poszczególnych narządów ciała.

Natomiast w warunkach domowych możliwe zmniejszenie stężenia uczulających alergenów w powietrzu (na przykład należy uważać na uruchamianie klimatyzatorów, w obrębie których bardzo łatwo rozmnażają się grzyby pleśniowe. Ich praca warunkuje zwiększenia stopnia ekspozycji pacjentów na uczulające alergeny tj. roztocza).

Co uczula nas w domu, oprócz kurzu, roztoczy i sierści zwierząt?

Ciepła odzież, niejednokrotnie wełniana, czapki, szaliki oraz rękawiczki – wszystkie tego typu elementy garderoby pacjenta mogą wywoływać odczyn z podrażniania. Zwróćmy też uwagę na skład pościeli, w której układamy się do snu. Wybierajmy tkaniny o wysokiej zawartości bawełny, która nie podrażnia skóry, zamiast wełny i syntetycznych materiałów.

Jak alergia wpływa na kondycję układu immunologicznego? Czy bardziej niż inni alergik jest podatny na zachorowania w czasie jesienno-zimowym?

A zatem sam proces alergii manifestujący się rozmaitymi chorobami ze strony różnych narządów i układów nie stanowi przyczyny zwiększenia zapadalności na jesienno-zimowe infekcje, jednak niektóre formy terapii stosowane w prowadzeniu ciężkich postaci chorób alergicznych, potencjalnie mogą być przyczyną łatwiejszego rozwoju infekcji przykładowo dróg oddechowych i dlatego wymagana jest szczególna ostrożność w projektowaniu zasad terapii w tej grupie pacjentów oraz szczegółowe i systematyczne kontrolowanie ich stanu klinicznego, oraz natychmiastowa modyfikacja leczenia, w sytuacji rozwoju pierwszych objawów infekcyjnych.