Jak radzić sobie z suchością pochwy w trakcie menopauzy?

Prof. dr hab. n. med Mariusz Zimmer

Prezes Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników, Kierownik Kliniki Ginekologii i Położnictwa Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego we Wrocławiu

Menopauza zmienia wiele w życiu kobiety. Wraz z nią może pojawić się dyskomfort wynikający z suchości pochwy. Można mu jednak zaradzić.

Ilu kobietom w trakcie menopauzy doskwiera suchość pochwy? Jak duży jest to problem?

Suchość pochwy to bardzo uciążliwa i niestety często występująca dolegliwość w okresie menopauzalnym. Uważam, że u każdej kobiety w okresie menopauzy występuje suchość pochwy, tylko nie każda zgłasza to jako dyskomfort.

Dlaczego niektóre pacjentki zmagają się z tym problemem, inne nie – czym jest spowodowany?

W trakcie menopauzy u każdej kobiety występują zaburzenia hormonalne związane z obniżeniem stężenia estrogenów, czyli kobiecych hormonów płciowych. W związku z tym, że zaczyna brakować ich w organizmie, powoduje to szereg konsekwencji, wśród których znajduje się m.in. zmniejszenie nawilżenia pochwy, spadek libido, a także dyskomfort wynikający z dolegliwości takich jak swędzenie lub pieczenie okolic intymnych. I chociaż nasilenie tych objawów w czasie menopauzy może być różne, to jednak większość kobiet w mniejszym lub większym stopniu zwykle jednak je odczuwa. Naszą rolą lekarzy jest zwrócenie na to uwagi pacjentkom, że tak nie musi wręcz nie powinno być.

Czy suchość pochwy występuje także na innych etapach życia kobiety? Z czym jest związana?

Może występować u kobiet także w młodszym wieku. Bardzo często ma miejsce bezpośrednio po porodzie i trwa zwykle pół roku, czasami nawet rok, co jest związane z nieunormowaną czynnością jajników. Suchość pochwy może występować także u kobiet, u których stwierdza się zaburzenia hormonalne wynikające z chorób współistniejących, w czasie stosowania antykoncepcji hormonalnej, a także u pacjentek w terapii onkologicznej.

Dlaczego nie należy bagatelizować suchości pochwy?

Przede wszystkim dlatego, że powoduje ona znaczny dyskomfort i obniża jakość życia. Może niekorzystnie wpływać na życie seksualne, przez co będzie przynosiło ono mniej satysfakcji. Co ważne, zmniejszenie ilości produkowanego śluzu, który stanowi naturalną barierę chroniącą przed drobnoustrojami, zwiększa również ryzyko rozwoju stanów zapalnych, a ostatecznie może nawet prowadzić do powikłań zapalnych wyższych pięter narządu płciowego, do zapalenia otrzewnej włącznie.

W jaki sposób sobie pomóc, jak wygląda leczenie problemu?

Trzeba pamiętać, że suchość pochwy wymaga leczenia. U kobiet w okresie menopauzy można zastosować np. hormonalną terapię zastępczą (HTZ). W jej trakcie stosowane są np. plastry z estrogenami, dzięki zastępują pracę jajników, przez co hamuje się proces starzenia organizmu i tym samym unika wielu niekorzystnych objawów menopauzy, w tym także suchości pochwy. Przy tym leczenie to jest zawsze stosowane pod ścisłą kontrolą lekarską.

Czy ten problem można rozwiązać miejscowymi preparatami? Jakie składniki powinny zawierać, aby były skuteczne?

Innym sposobem na suchość pochwy są preparaty zawierające estrogeny, działające miejscowo w obrębie pochwy. Dostępne są na receptę i mogą mieć formę tabletki, żelu lub kremu dopochwowego. Jeśli jednak kobieta nie może stosować hormonów, dostępne są także preparaty z substancjami nawilżającymi. Skuteczne są te z kwasem hialuronowym, w szczególności drobnocząsteczkowym, gdyż zapewniają one nie tylko szybkie nawilżenie, ale również regenerację błony śluzowej pochwy, dzięki czemu niwelują dyskomfort spowodowany suchością pochwy, ale także stwarzającą odpowiednie warunki do aktywacji naturalnych mechanizmów obronnych.

Jest na nią sposób!

Kobietom w trakcie leczenia nowotworu często doskwiera suchość pochwy, która nie tylko powoduje dyskomfort, ale także m.in. zwiększa ryzyko infekcji. Dowiedz się, jak skutecznie przywrócić właściwe nawilżenie i dzięki temu, normalne funkcjonowanie.

Jak często suchość pochwy doskwiera pacjentkom onkologicznym?

Suchość pochwy to problem, który dotyka kobiet na różnych etapach życia. Chociaż najczęściej występuje w okresie menopauzy, pojawia się także u młodszych kobiet m.in. karmiących piersią, stosujących środki antykoncepcyjne lub pod koniec cyklu menstruacyjnego. Dyskomfort związany z brakiem właściwego nawilżenia pochwy często odczuwają także pacjentki onkologiczne. Leczenie nowotworu nierzadko obniża poziom estrogenów, czyli hormonów, które odpowiadają m.in. za właściwe ukrwienie ścian pochwy, co w konsekwencji utrudnia lub w ogóle uniemożliwia wytworzenie wydzieliny pochwowej.

Dlatego też kobiety chorujące na nowotwór i poddawane metodom leczenia takim jak chemioterapia i/lub radioterapia, mogą doświadczać działań niepożądanych, w tym także suchości pochwy, która może być tymczasowa lub trwała oraz występować z różną częstotliwością (w zależności od rodzaju nowotworu). I tak np. u kobiet leczonych na raka sutka, suchość pochwy występuje u blisko 25 proc. pacjentek przed menopauzą oraz u 62 proc. pacjentek po menopauzie. Należy również podkreślić, że znaczny niedobór estrogenów może prowadzić do atrofii pochwy, czyli zaniku nabłonka błony śluzowej pochwy.

Po co ten śluz i co się dzieje, gdy go nie ma?

Wydzielina z pochwy to naturalny przejaw prawidłowo funkcjonującego układu rozrodczego. W zależności od fazy cyklu menstruacyjnego, jej konsystencja zmienia się i tak np. wyróżnia się śluz płodny, ułatwiający dotarcie plemników do komórki jajowej, jak również śluz niepłodny, który z kolei zatyka ujście szyjki macicy uniemożliwiając zapłodnienie. Dodatkowo wydzielina ma kwaśne pH, dzięki czemu utrudnia przedostawanie się drobnoustrojów do pochwy. – Ma ona także inne zadanie – nawilża i ułatwia stosunek. Podczas podniecenia seksualnego śluz jest bardzo obfity i w miarę wzrastania podniecenia zaczyna wypływać z pochwy na zewnątrz, dzięki czemu zbliżenie jest po pierwsze możliwe, a po drugie – przyjemne dla obojga partnerów – podkreśla prof. dr hab. n. med. Violetta Skrzypulec-Plinta z Katedry Zdrowia Kobiety Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach.

Dlatego też suchość pochwy tak często występująca u pacjentek onkologicznych, znacząco obniża komfort i jakość ich życia. Brak odpowiedniego nawilżenia wpływa także niekorzystnie na zdrowie, gdyż osłabia procesy immunologiczne, przez co zwiększa ryzyko infekcji intymnych, a także podatność nabłonka na uszkodzenia mechaniczne. Jeśli dolegliwość występuje ze znacznym natężeniem, może utrudniać normalne funkcjonowanie i uniemożliwiać zwykłe czynności (np. chodzenie lub jazdę na rowerze). Suchość pochwy ma również niekorzystny wpływ na życie seksualne, gdyż może powodować ból podczas stosunku, a także obniżać libido. Dodatkowo współżycie mogą zaburzać także nierzadko współistniejące z suchością pochwy dolegliwości takie jak świąd, pieczenie i podrażnienie.

Zasługujesz na komfort podczas terapii onkologicznej

Pacjentki, które są w trakcie lub po terapii onkologicznej, by uniknąć wystąpienia suchości i atrofii pochwy, mogą profilaktycznie stosować preparaty takie jak globulki dopochwowe z drobnocząsteczkowym kwasem hialuronowym. Produkty te nie tylko nawilżają błonę śluzową pochwy, ale także zabezpieczają i regenerują ją, dzięki czemu przyczyniają się do lepszego funkcjonowania pacjentek na co dzień. Sprawdzą się także wtedy, gdy suchość pochwy już wystąpi, gdyż kwas hialuronowyma działanie silnie nawilżające, dzięki czemu skutecznie pomaga przywrócić naturalną wilgotność błony śluzowej, a także aktywuje procesy jej gojenia.

Wybierając konkretny produkt należy zwrócić uwagę na jego skład – aby nie podrażniał pochwy, powodując jeszcze większy dyskomfort, nie powinien zawierać: barwników, parabenów, olejków, wyciągów roślinnych oraz środków zapachowych. By jeszcze bardziej zadbać o komfort podczas lub po terapii onkologicznej, w trakcie zbliżeń seksualnych pacjentki mogą stosować produkty z drobnocząsteczkowy kwasem hialuronowym w formie żelu. Takie preparaty skutecznie poprawią kontakty intymne, gdyż pełnią funkcję intensywnie nawilżających lubrykantów, które nawilżają nie tylko błonę śluzową pochwy. Formę żelu można stosować również w celu nawilżenia i regeneracji zewnętrznych okolic intymnych. Do higieny intymnej zalecane jest stosowanie specjalistycznych fizjoemuslji, które mają za zadanie nie tylko mycie, ale także wparcie procesów regeneracji oraz łagodzenia dolegliwości w tym okresie.