
Dr hab. n. med. Dorota Kamińska
Członek zarządu Polskiego Towarzystwa Nefrologicznego, zarządu głównego Polskiego Towarzystwa Transplantacyjnego, w tym przewodnicząca Grupy Roboczej ds. Przeszczepiania Nerek od Żywego Dawcy
Pacjenci w 5. stadium przewlekłej choroby nerek osiągający schyłkową niewydolność tego narządu leczeni są za pomocą dializ lub przeszczepu nerki. Ta druga metoda jest nieporównywalnie skuteczniejsza, szczególnie jeśli narząd pochodzi od żyjącego dawcy.
Na czym polega przeszczepienie nerki od żywego dawcy i jakie korzyści daje ta metoda w porównaniu do przeszczepienia od zmarłego dawcy?
W transplantacji bardzo ważna jest jakość przeszczepianej nerki. Niestety wpływa na nią śmierć dawcy – organizm podczas umierania doznaje szoku, dochodzi do tzw. burzy cytokinowej, która uszkadza narządy. Dodatkowo nerka pobrana od zmarłego jest przechowywana przez kilkanaście, a czasem kilkadziesiąt godzin, co również wpływa na jej jakość. Dlatego też przeszczep od dawcy żywego ma przewagę nad tym od nieżyjącego – można go zaplanować, odbywa się w dzień, a nerka nie jest w żaden sposób uszkodzona.
Jakie są kryteria kwalifikacji dla żywego dawcy i co powinien wiedzieć potencjalny dawca przed podjęciem decyzji o oddaniu nerki?
Właściwie zakwalifikowany dawca nie ponosi żadnego istotnego uszczerbku na zdrowiu. Oddanie nerki nie skróci jego życia i nie sprawi, że będzie chory. Po pobraniu dawcy mogą nadal wykonywać swój zawód, uprawiać sport, a kobiety zachodzić w ciążę. Nie każdy jednak może zostać dawcą – żaden z ośrodków transplantacyjnych nie zakwalifikuje osoby, wobec której ma jakiekolwiek wątpliwości. Dawcami nie mogą zostać urodzeni z mniej sprawnymi nerkami (m.in. wcześniaki), z przebytymi chorobami układu moczowego, mające kamicę nerkową lub choroby ogólnoustrojowe, w tym nadciśnienie, cukrzycę i nowotwory złośliwe.
Jakie wyzwania i ryzyka wiążą się z przeszczepieniem nerki od żywego dawcy, zarówno dla biorcy, jak i dla samego dawcy?
Każdy zabieg operacyjny może skończyć się śmiercią, choć zdarza się to niezwykle rzadko – w Polsce przy pobraniu nerki nie zanotowano takiego przypadku. W przyszłości mogą też wydarzyć się nieprzewidziane sytuacje, np. uszkodzenie jedynej nerki dawcy. Oprócz tego musi on prowadzić zdrowy styl życia, tak jak każdy z nas.
Biorcy z kolei do końca życia przyjmują leki obniżające odporność, by organizm nie odrzucił nerki, dlatego też narażeni są na częstsze infekcje czy większe ryzyko nowotworów, cukrzycy i powikłań ze strony układu krążenia.