Wszawica to choroba, która kojarzy się z małymi dziećmi oraz z osobami, które niewystarczająco dbają o higienę osobistą. Okazuje się jednak, że zakażenie wszawicą może dotyczyć każdego.

Dr hab. n. med. Adriana Rakowska

Katedra i Klinika Dermatologiczna, Warszawski Uniwersytet Medyczny

Jak się przed nim uchronić i jak pozbyć się wszy w przypadku zarażenia?

Tak, wszawica może wystąpić u każdego z nas. W naszym społeczeństwie schorzenie uważane jest za wstydliwe i powszechnie kojarzy się z niską higieną osobistą, ale nie jest to prawda. Epidemie wszawicy najczęściej zdarzają się w dużych skupiskach ludzi – w przedszkolach i szkołach, i rzeczywiście częściej dotyczą dzieci.

Czynnikiem etiologicznym są pasożytujące na skórze człowieka owady – wesz głowowa, łonowa i odzieżowa.

Wszawicę głowową rozpoznaje się, gdy w obrębie owłosionej skóry głowy stwierdzi się obecność dojrzałych wszy lub przytwierdzonych jaj – gnid. Wesz łonowa rozprzestrzenia się głównie podczas kontaktów seksualnych, ale nie tylko. Źródłem zakażenia może być używanie wspólnych ręczników, bielizny. Poza okolicą łonową wesz łonowa może bytować w obrębie brwi, rzęs, pach.

Wszy żywią się krwią człowieka. Podczas wysysania krwi, owad wydziela substancje powodujące stan zapalny skóry i świąd.

Jakie inne objawy może jeszcze zauważyć u siebie chory?

U pacjenta praktycznie zawsze pojawia się uczucie swędzenia skóry głowy, drapanie, będące odruchem obronnym na skutek uporczywego swędzenia, zaczerwienienie skóry głowy i karku oraz grudki, uczucie poruszania się czegoś we włosach lub na skórze głowy. Objawem, który potwierdza rozpoznanie, jest często obecność jaj wszy, czyli gnid. Są one przyklejone do włosów i mają biało-żółty kolor.

W jaki sposób możemy zarazić się wszami?

Wszawica w sprzyjających warunkach może rozprzestrzeniać się bardzo szybko, trzeba jednak podkreślić, że wszy nie potrafią skakać i nie są w stanie przeskoczyć z jednej głowy na drugą. W większości przypadków wszy przenoszą się w wyniku bezpośredniego kontaktu głowy z głową osoby, która choruje na wszawicę. Innym źródłem zakażenia są czapki, spinki, gumki, grzebienie, które są wspólnie używane, stąd częściej wszawica rozprzestrzenia się w środowisku dziecięcym. Sprzyjające warunki do rozwoju wszawicy to wysoka wilgotność i wysoka temperatura, dlatego owłosiona skóra głowy jest dla pasożyta idealnym miejscem, a choroba ma najbardziej sprzyjające warunki do rozwoju w cieplejszych miesiącach. Czynnikiem, który sprzyja zakażeniu jest pot człowieka – szczególnie taki o dużym stężeniu kwasu mlekowego, jego woń jest bardzo atrakcyjna dla pasożyta. Jedna samica składa od 20 do 100 jaj, z których po 2-3 tygodniach wylęgają się dojrzałe osobniki.

W jaki sposób należy leczyć wszawicę?

Leczenie wszawicy przeprowadza się w warunkach domowych. W aptekach dostępne są specjalne preparaty, w formie płynów, żeli, szamponów. Większość z nich zabija dojrzałe osobniki wszy, dlatego kurację należy powtórzyć po 7-10 dniach. Stosuje się też „wyczesywanie” wszy i gnid. Należy wyprać i wysuszyć w wysokiej temperaturze wszystkie tekstylia, z którymi chora osoba mogła mieć kontakt lub zamknąć je do szczelnych worków foliowych na okres 2 tygodni. Szczotki i grzebienie należy wygotować w gorącej wodzie przez 10 minut. Włosy człowieka wypadają w liczbie 50-100/dobę, dlatego też wskazane jest dokładne posprzątanie mieszkania, w celu ich zebrania. Jeżeli stosowanie preparatów dostępnych w aptece bez recepty okazuje się nieskuteczne, warto udać się do lekarza specjalisty dermatologa, który przede wszystkim przy użyciu trichoskopii jest w stanie ocenić, czy gnidy są „żywe” czy już nie i poprowadzić dalsze postępowanie terapeutyczne.

Jeśli w domu pojawiają się wszy, warto rozważyć przeprowadzenie zapobiegawczej terapii u wszystkich domowników.