Jakie są różnice między łuszczycą a AZS?

Prof. dr hab. n. med. Joanna Narbutt

Kierownik Kliniki Dermatologii, Dermatologii Dziecięcej i Onkologicznej Uniwersytetu Medycznego w Łodzi, Konsultant Krajowy w zakresie dermatologii i wenerologii

Obie choroby są przewlekłe, genetycznie uwarunkowane i nieuleczalne. Ważne jest, że brak ich kontroli w istotny sposób pogarsza jakość życia pacjentów. Zarówno łuszczyca, jak i atopowe zapalenie skóry (AZS) należą do chorób immunologicznych o podłożu genetycznym. Jakie są objawy tych schorzeń?

Jako że są to dwie, odmienne jednostki chorobowe, to w większości mają też różne objawy. Charakterystycznym objawem AZS jest silny świąd. Ponadto dominuje w nim sucha skóra i zmiany chorobowe najczęściej zlokalizowane są u małych dzieci na policzkach, a u starszych – w zgięciach łokciowych, podkolanowych, a niekiedy dochodzi do zajęcia całej skóry. Dodatkowo skóra może się łuszczyć i pojawiać na niej rumień. Z kolei w łuszczycy u pacjenta pojawiają się tarczki łuszczycowe, czyli ogniska rumieniowe, pokryte srebrzystą łuską. Występują one na skórze owłosionej głowy, łokciach, kolanach, w okolicy lędźwiowo-krzyżowej, ale tak jak w AZS, zdarzają się przypadki, gdy zmiany pokrywają znaczną, niekiedy całą powierzchnię skóry.

Jakie są różnice między AZS a łuszczycą?

Przede wszystkim schorzenia te mają inne objawy, chociaż i w jednym, i w drugim dotyczą one skóry. Największą różnicą jest jednak intensywność świądu – w łuszczycy jest on lekki, natomiast w AZS jest bardzo uciążliwy. Ponadto atopowe zapalenie skóry dotyczy głównie dzieci i w większości przypadków rozwija się do 5. roku życia, a łuszczyca najczęściej dotyka młodych dorosłych, czyli osoby od 18 do 30. roku życia.

W większości przypadków wystarczające jest włączenie leczenia miejscowego. Jak wygląda leczenie zachowawcze w walce z tymi schorzeniami? Jakich produktów powinno się używać?

Leczenie w tych schorzeniach dobiera się w zależności od zmian chorobowych. Przy czym nawet 70-80 proc. wszystkich przypadków zachorowań na AZS i łuszczycę ma postać łagodną i wymaga jedynie leczenia miejscowego. W łuszczycy leczenia zachowawczego jako takiego nie ma, jednak uważa się, że do pewnego stopnia jesteśmy w stanie modyfikować styl życia pacjenta i dzięki temu uzyskać poprawę. Chodzi m.in. o zdrową, zbilansowaną dietę, regularną aktywność fizyczną oraz unikanie stresu – wydaje się, że łuszczyca ma wtedy łagodniejszy przebieg. Z kolei w AZS ze względu na to, że przyczyna jest genetyczna, to postępowaniem bazowym i profilaktyką jest regularne stosowanie preparatów emolientowych, które natłuszczają i nawilżają skórę, dzięki czemu hamują suchość skóry i świąd.

Atopowe zapalenie skóry dotyczy najczęściej dzieci i objawia się między innymi silnym świądem. Aby pomóc choremu, należy wdrożyć specjalistyczne leczenie.

Prof. dr hab. n. med. Adam Reich

Zakład i Klinika Dermatologii, Uniwersytet Rzeszowski

Kto najczęściej choruje na atopowe zapalenie skóry?

Jest to choroba, która w największym stopniu dotyczy dzieci. Z czasem u części pacjentów dochodzi do stopniowego wygaszania procesu chorobowego, aczkolwiek wiemy również, że część osób chorując w dzieciństwie, choruje także w dorosłości. U części osób występuje okres całkowitego wyciszenia choroby np. w okresie dojrzewania, ale później choroba może powrócić. Coraz częściej mówi się też o atopowym zapaleniu skóry o późnym początku u osób, które nie miały w wywiadzie cech atopowego zapalenia skóry, a nagle w wieku dorosłym zaczynają chorować. W grupie osób dorosłych atopowe zapalenie skóry dotyczy maksymalnie 5 proc. populacji. Natomiast w wieku dziecięcym obserwujemy stopniowy wzrost częstości zachorowań – ma je nawet do 30 proc. dzieci, co oznacza, że jest to problem bardzo częsty.

Jakie objawy najczęściej wskazują na tę chorobę?

Choroba ma trzy okresy: niemowlęcy, dziecięcy i dorosły. W tych poszczególnych okresach lokalizacja zmian skórnych i manifestacja kliniczna nieco się różnią. Niewątpliwie podstawowym objawem dotyczącym niemalże wszystkich pacjentów jest świąd skóry. Trzeba pamiętać, że nie jest to błahy objaw, gdyż nierzadko przez pacjentów porównywany jest do przewlekłego bólu. Drugą cechą skóry atopowej jest nadmierna suchość, która wynika z różnego rodzaju mikrodefektów genetycznych. Te z kolei prowadzą do uszkodzenia bariery naskórkowej, co sprzyja wnikaniu alergenów i niektórych drobnoustrojów, a w rezultacie powstaje stan zapalny. U osób starszych zmiany AZS lokalizują się w okolicach zgięciowych, czyli dołach łokciowych, podkolanowych, na szyi i twarzy.

Dlaczego jako wsparcie klasycznego leczenia przeciwzapalnego u osób z AZS rekomendowane są także kąpiele w podchlorynie sodu?

Kąpiele w podchlorynie sodu, czyli w chlorze aktywnym, stosowane u dzieci i dorosłych mają działanie przeciwbakteryjne i poprzez to łagodzące objawy AZS. O ile są właściwie stosowane, to takie kąpiele są bezpieczne. Warto podkreślić, że skóra u osób z AZS często wykazuje kolejny defekt – samodzielnie nie wytwarza naturalnych antybiotyków, które mogłyby ją ochronić przed bakteriami. Tym samym na skórze pacjentów z AZS bardzo często bytuje gronkowiec złocisty, który, chociaż na zdrowej skórze nie powoduje szkód, to u osób z AZS wywołuje stan zapalny. Dzięki delikatnej kąpieli z dodatkiem roztworu podchlorynu sodu o odpowiednim stężeniu bakterie są niszczone, umożliwiając tym samym powstawanie właściwej flory bakteryjnej, co z kolei łagodzi objawy AZS. Istotne jest, by po krótkiej kąpieli, osuszyć dokładnie skórę, a także nałożyć emolient.

Dlaczego tak ważne jest wdrożenie kąpieli oraz pozostałych form leczenia? Jakie są konsekwencje nieleczenia atopowej skóry?

Wykazano, że jeśli AZS jest niekontrolowane, to zwiększa się ryzyko rozwoju astmy oskrzelowej oraz innych chorób alergicznych. Dlatego, jeśli leczymy pacjenta, to nie tylko poprawiamy stan skóry i zmniejszamy lub całkowicie usuwamy objawy choroby, ale też chronimy pacjenta przed innymi, poważnymi chorobami.

Czy chorzy na tę przypadłość w kontekście zbliżającego się lata powinni bardziej przykładać uwagę o dbałość swojej problematycznej skóry?

Rekomendacje do wszystkich osób są takie, by chronić skórę przed słońcem, które przyczynia się np. do powstawania zmian nowotworowych na skórze. Dodatkowo, u części chorych na AZS pod wpływem słońca dochodzi do pogorszenia stanu skóry, dlatego powinni oni unikać słońca, pamiętając jednak o odpowiedniej ochronie przeciwsłonecznej.