Tarczyca pod kontrolą – objawy, diagnoza i skuteczne leczenie

Prof. dr hab. n. med. Wojciech Zgliczyński

Prezes Polskiego Towarzystwa Menopauzy i Andropauzy, kierownik Kliniki Endokrynologii CMKP w Szpitalu Bielańskim w Warszawie, konsultant woj. mazowieckiego ds. endokrynologii

Jeśli zmagasz się z przewlekłym zmęczeniem, nagłą zmianą masy ciała, problemami z koncentracją lub kołataniem serca, może to być sygnał, że twoja tarczyca nie funkcjonuje prawidłowo.

Jakie są najczęstsze objawy związane z dysfunkcją tarczycy, które powinny skłonić do wykonania badań diagnostycznych?

Zaburzenia czynności tarczycy, takie jak jej niedoczynność związana z niedoborem hormonów tarczycowych czy nadczynność wywołana nadmiarem tych hormonów, mogą powodować wiele objawów, które często są niespecyficzne i dość łatwo je pomylić z innymi schorzeniami. Jeśli występują poniższe symptomy, warto wykonać badania diagnostyczne (TSH, FT3, FT4, a czasem także przeciwciała przeciwtarczycowe).

Najczęstsze objawy niedoczynności tarczycy to: przewlekłe zmęczenie i senność, uczucie zimna, przyrost masy ciała, suchość skóry, łamliwość włosów i paznokci, problemy z koncentracją i pamięcią, obrzęki twarzy, dłoni, stóp, zaparcia, spowolniona czynność serca (bradykardia), zaburzenia miesiączkowania, obniżony nastrój, a nawet depresja.

Objawy nadczynności tarczycy to: nieuzasadniona utrata masy ciała, nadmierne pocenie się i stałe uczucie gorąca, drżenie rąk, kołatanie serca (tachykardia), nerwowość, niepokój, bezsenność, osłabienie mięśni, częste biegunki, wypadanie włosów. Wczesna diagnostyka pozwala uniknąć poważniejszych powikłań i skutecznie kontrolować chorobę.

W jaki sposób terapia hormonalna może wpłynąć na jakość życia pacjentów?

Terapia hormonalna z zastosowaniem hormonów tarczycy (lewotyroksyny) jest podstawowym i jedynym sposobem leczenia niedoczynności tarczycy. Jej celem jest przywrócenie równowagi hormonalnej, co znacząco poprawia jakość życia pacjentów i powoduje ustąpienie wymienionych wcześniej przeze mnie objawów niedoboru hormonów tarczycy.

Nadczynność tarczycy leczy się zwykle lekami hamującymi produkcję hormonów tarczycy, tzw. tyreostatykami, niekiedy jodem radioaktywnym lub w niektórych przypadkach poprzez operacyjne usunięcie tarczycy. Takie postępowanie prowadzi do ustąpienia większości objawów nadczynności tarczycy wymienionych wcześniej.

Odpowiednio dobrane leczenie z reguły znacząco poprawia komfort życia pacjentów – zarówno w przypadku niedoczynności, jak i nadczynności tarczycy. Regularne kontrole u lekarza, monitorowanie stężenia hormonów i dostosowywanie leczenia do indywidualnych potrzeb są kluczowe, by pacjent czuł się dobrze i mógł normalnie funkcjonować.

Jakie powikłania mogą wystąpić w przypadku nieleczonych zaburzeń tarczycy i jak można im zapobiegać?

Nieprawidłowo leczone lub całkowicie ignorowane zaburzenia czynności tarczycy mogą prowadzić do poważnych powikłań, wpływających na wiele układów w organizmie. Zarówno niedoczynność, jak i nadczynność tarczycy wymagają odpowiedniego leczenia, aby zapobiec długoterminowym konsekwencjom zdrowotnym.

Najpoważniejszym powikłaniem skrajnego niedoboru hormonów tarczycowych jest śpiączka hipometaboliczna – która objawia się skrajnym osłabieniem, hipotermią, zwolnieniem pracy serca oraz oddychania i wymaga natychmiastowej hospitalizacji.

Przewlekły zaś niedobór hormonów tarczycowych prowadzi do podwyższonego stężenia cholesterolu i rozwoju miażdżycy, spowolnienia akcji i niewydolności serca. Duże znaczenie ma prawidłowe stężenie hormonów tarczycy u kobiet planujących ciążę, gdyż hormony te niezbędne są dla prawidłowego rozwoju płodu, a szczególnie jego mózgu.

Aby uniknąć tych groźnych powikłań należy przyjmować lewotyroksynę zgodnie z zaleceniami lekarza i odpowiednio monitorować stopień farmakologicznego wyrównania niedoczynności tarczycy, badając poziom odpowiednich hormonów we krwi.

W jaki sposób choroby autoimmunologiczne, takie jak choroba Hashimoto, wpływają na funkcjonowanie tarczycy i ogólny stan zdrowia pacjenta?

Choroba Hashimoto (przewlekłe limfocytowe zapalenie tarczycy) jest chorobą autoimmunizacyjną, w której układ odpornościowy traktuje własne komórki tarczycy jako obce, atakuje je prowadząc do stopniowego uszkodzenia gruczołu i w konsekwencji niedoboru hormonów tarczycy. Choroba rozwija się powoli i może długo przebiegać bezobjawowo, ale z czasem powoduje rozwój niedoczynności tarczycy z wszelkimi jej konsekwencjami, o których już mówiłem wcześniej.

Źle się czujesz, ale nie jesteś w stanie wskazać dlaczego?
Wykonaj test i dowiedz się więcej.

Wykonaj test

Kto powinien zaszczepić się przeciwko HPV?

Ida Karpińska

Prezes oraz Rzecznik prasowy organizacji Kwiat Kobiecości

Pewnego dnia, kiedy jechałam na akcję edukacyjną, zadzwoniła do mnie moja mama. Powiedziała mi, że gdyby kilkanaście lat temu była taka możliwość, aby mogła zaszczepić mnie przeciwko HPV, który spowodował u mnie raka szyjki macicy, to oddałaby każde pieniądze za to, bym była zdrowa i abyśmy nie musiały przez to wszystko przechodzić.

Jak dowiedziała się pani o tym, że choruje pani na raka szyjki macicy? Czy przed postawieniem diagnozy badała się pani regularnie, wykonywała badania cytologiczne?

Jestem kobietą, która przywiązuje ogromną wagę do swojego stanu zdrowia i tak było od zawsze. Regularnie wykonywałam badania krwi, chodziłam na kontrolne wizyty do ginekologa i każdego roku robiłam badanie cytologiczne. I właśnie dzięki temu, że nie zapomniałam o tym badaniu, udało się u mnie rozpoznać nowotwór w stadium, w którym jego wyleczenie było możliwe. O chorobie dowiedziałam się, gdy miałam trzydzieści parę lat. Przeprowadziliśmy się z mężem z Trójmiasta do Warszawy, zmieniłam pracę, staraliśmy się o powiększenie rodziny – to miał być nowy start. Jak co roku wybrałam się na badania do ginekologa. Po kilku dniach zadzwoniła pani z przychodni i poprosiła, abym osobiście odebrała wynik. Jadąc do gabinetu nawet przez myśl nie przeszło mi, że może być coś nie tak. Choroba nowotworowa bardzo mnie zaskoczyła. Kazała mi odłożyć wszystkie plany i marzenia – musiałam zająć się sobą i swoim zdrowiem.

Czy przed tym jak zachorowała pani na raka szyjki macicy słyszała pani o HPV? Co pani czuła, gdy dowiedziała się pani, że choroba była wywołana zakażeniem tym wirusem?

W czasach, kiedy zachorowałam na raka szyjki macicy niewiele jeszcze mówiło się o profilaktyce. HPV, wirus brodawczaka ludzkiego. Takie pojęcia nie przewijały się w gazetach czy programach telewizyjnych. Nikt też nie mówił o szczepieniach. Dlatego po zakończeniu leczenia zaczęłam mówić głośno o raku szyjki macicy, edukować kobiety, namawiać je, by i one wykonały badanie cytologiczna i zaszczepiły się przeciwko HPV.

Jak wyglądało u pani leczenie? Czy podczas terapii miała pani „gorsze dni”, obawy, że może pani nie udać się pokonać choroby?

Leczenie choroby nowotworowej jest bardzo trudne. Chyba nikt nie jest przygotowany na tak ciężkie przeżycia, które temu towarzyszą. Ja również nie byłam gotowa na poważną operację, chemioterapię czy radioterapię. Potrzebowałam czasu, aby poukładać sobie w głowie tą sytuację, ale pomogło mi moje pozytywne podejście do życia. W momencie, kiedy kobieta po chemioterapii wymiotuje, traci włosy, które są przecież częścią jej wizerunku, jest jej naprawdę ciężko. Potrzebuje wsparcia najbliższych osób, ale także ogromnej siły i determinacji. W trudnych chwilach bardzo pomogła mi moja rodzina, przyjaciele, a także rozmowy z pacjentami na oddziałach onkologicznych – to przede wszystkim chorzy na nowotwór pokazywali mi, że tą chorobę naprawdę można pokonać.

Czy dziś, kiedy udało się pani pokonać nowotwór, rozmawia pani z innymi kobietami o swojej chorobie, opowiada im swoją historię, przypomina o wykonywaniu profilaktycznej cytologii? Czy sugeruje pani mamom, aby rozważyły zaszczepienie swoich dzieci przeciwko HPV?

W Kwiecie Kobiecości od lat prowadzimy programy edukacyjne skierowane do młodych kobiet, w których przypominamy, aby od momentu rozpoczęcia życia seksualnego chodziły do ginekologa i wykonywały badanie cytologiczne. Informujemy je także jak ważne jest szczepienie przeciwko HPV – szczególnie u młodych dziewczyn. Niewiele osób wie, ale szczepienia przeciwko HPV powinno także wykonywać się u mężczyzn. W Polsce nie jest to jeszcze powszechna praktyka, ale w Australii już dziś wszystkie dziewczynki i chłopcy są szczepieni przed tym wirusem, tak aby za kilka lat całkowicie wyeliminować problem raka szyjki macicy. Ja również, pomimo tego, że już chorowałam na raka szyjki macicy, zaszczepiłam się przeciwko wirusowi HPV – takie szczepienie zabezpiecza nas przed wieloma typami wirusa HPV, który powoduje nie tylko choroby nowotworowe, ale także inne schorzenia nieonkogenne.