Największym zagrożeniem zdrowotnym polskiego społeczeństwa są choroby sercowo-naczyniowe.

Prof. dr hab. med. Piotr Jankowski

Instytut Kardiologii, Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum w Krakowie, sekretarz Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego

Z ich powodu umiera 43 proc. Polaków. Drugą co do ważności grupą chorób są nowotwory. Wśród chorób układu krążenia schorzeniem w największym stopniu zagrażającym zdrowiu Polaków jest choroba niedokrwienna serca (w tym zawał serca). Choroby serca i naczyń są też jedną z głównych przyczyn inwalidztwa i niezdolności do pracy. Ocenia się, że liczba osób z rozpoznaną chorobą wieńcową w Polsce przekracza 2 miliony, 90 000 tysięcy Polaków rocznie zapada na zawał serca, a prawie 200 000 jest hospitalizowanych z powodu innych postaci choroby niedokrwiennej serca. Ponadto, ponad 700 tysięcy osób choruje na niewydolność serca, a Narodowy Fundusz Zdrowia odnotowuje rocznie ponad 200 000 hospitalizacji z jej powodu. Częstość występowania chorób serca i naczyń dynamicznie rośnie z wiekiem.

Jak uniknąć problemów zdrowotnych?

Aby uniknąć kłopotów zdrowotnych, poza prowadzeniem zdrowego, higienicznego stylu życia, należy wykonywać badania mające na celu wykrycie nieprawidłowości, które w przyszłości mogą doprowadzić do poważnych zaburzeń zdrowotnych. Poza unikaniem dymu tytoniowego warto okresowo zmierzyć masę ciała (optymalna wartość wskaźnika masy ciała wynosi 20-25 kg/m2).

Ponadto, warto mierzyć sobie ciśnienie tętnicze, stężenie glukozy na czczo oraz stężenie cholesterolu. Jeśli ciśnienie tętnicze wynosi <120/80 mmHg kolejny pomiar powinien być dokonany przed upływem 5 lat, przy ciśnieniu 120–129/80–84 mmHg kolejny raz należy zmierzyć nie później niż za 3 lata, a przy ciśnieniu wyższym, ale niższym niż 140/90 mmHg ciśnienie powinno być mierzone najrzadziej raz na rok. U osób z ciśnieniem wyższym niż 140/90 mmHg należy rozpoznać nadciśnienie tętnicze. W tych przypadkach ciśnienie należy mierzyć znacznie częściej. Stężenie cholesterolu należy zbadać między innymi u osób z cukrzycą, nadciśnieniem tętniczym, nadwagą lub palących tytoń oraz wszystkich mężczyzn w wieku powyżej 40 lat oraz u kobiet w wieku >50 lat. Z kolei badanie glukozy na czczo zaleca się wszystkim osobom począwszy od 45 roku życia, a w przypadku obecności takich stanów jak nadwaga lub nadciśnienie tętnicze wcześniej. Badanie to należy powtarzać co najmniej raz na 3 lata.

Zapobieganie chorobom serca

W pierwszym rzędzie należy unikać dymu tytoniowego (należy też unikać tzw. palenia biernego), dbać o regularną aktywność fizyczną oraz pamiętać o zdrowym sposobie odżywiania (dieta urozmaicona, niskotłuszczowa, z małą zawartością soli kuchennej, bogata w różne warzywa i owoce), a także wprowadzić skuteczne leczenie (jeśli są obecne) nadciśnienia tętniczego, hipercholesterolemii i cukrzycy. W leczeniu tych chorób bardzo duże znaczenie ma systematyczność przyjmowania zaleconych leków. Ostatnio modyfikacji uległy zasady leczenia nadciśnienia tętniczego i hipercholestrolemii.

Obecnie uważa się, optymalne ciśnienie u chorego z nadciśnieniem tętniczym to ciśnienie <130/80 mmHg u większości osób w wieku <65 lat i <140/80 mmHg u osób starszych. Z kolei stężenie cholesterolu LDL (tzw. „zły cholesterol”) powinno wynosić poniżej 1,8 mmol/l (czyli < 70 mg/dl) u osób po zawale serca, po udarze mózgu oraz u większości osób z cukrzycą, poniżej 2,5 mol/l (czyli < 100 mg/dl) u osób z innym tzw. czynnikami ryzyka (np. osoby z nadciśnieniem tętniczym, palące tytoń, otyłe, itd.), a u pozostałych < 3,0 mmol/l (czyli poniżej 115 mg/dl). Nowe badania dowodzą, że skuteczne i skrupulatne leczenie nadciśnienia tętniczego, hipercholesterolemii czy cukrzycy przekłada się na mniejsze zagrożenie wystąpieniem zawału serca, niewydolności serca i udaru mózgu oraz dłuższe życie. Skrupulatne i regularne leczenie ma jeszcze większe znaczenie w przypadku stwierdzenia choroby wieńcowej czy niewydolności serca.