Domika Olkowska
Optometrysta, przewodnicząca Polskiego Towarzystwa Optometrii i Optyki
Jakie są najczęstsze choroby cywilizacyjne związane ze wzrokiem dotykające Polaków?
Na wzrok wpływa wiele różnorodnych czynników. Z ogólnych chorób cywilizacyjnych największe znaczenie na jakość widzenia mają cukrzyca i nadciśnienie tętnicze, a z chorób okulistycznych będzie to przykładowo zwyrodnienie plamki związane z wiekiem (AMD) czy zespół suchego oka (ZSO). Jednak z perspektywy optometrysty to najczęstszą już obecnie chorobą cywilizacyjną, którą obserwujemy w naszych gabinetach, jest szybko postępująca krótkowzroczność. Szacuje się, że do 2050 roku aż połowa światowej populacji będzie miała krótkowzroczność, gdy obecnie współczynnik ten wynosi około 30 proc. populacji, dlatego śmiało można się pokusić o stwierdzenie, że mamy do czynienia z pandemią krótkowzroczności.
Postępująca krótkowzroczność stała się chorobą cywilizacyjną XXI ze względu na mnogość powikłań, jakie ze sobą niesie. Na tak powszechne występowanie krótkowzroczności olbrzymi wpływ mają zmiany w stylu życia, takie jak długotrwałe korzystanie z urządzeń cyfrowych (komputerów, smartfonów, tabletów), które mogą prowadzić do cyfrowego zmęczenia wzroku. Naturalne światło słoneczne i patrzenie na dalekie odległości sprzyja zdrowemu rozwojowi oczu od najmłodszych lat, zaś ograniczony czas na świeżym powietrzu i przebywanie w zamkniętych pomieszczeniach przy sztucznym świetle może zwiększać ryzyko wystąpienia krótkowzroczności.
Czym dokładnie jest cyfrowe zmęczenie wzroku i jak można mu zapobiec?
Cyfrowe zmęczenie wzroku, jest zespołem objawów, które wynikają z długotrwałego korzystania z urządzeń elektronicznych, takich jak komputery, smartfony, tablety czy telewizory. Do objawów cyfrowego zmęczenia wzroku zaliczamy uczucie suchości oka, często określane jako uczucie piasku w oczach, łzawienie, pieczenie, może się pojawić rozmazany obraz, a także bóle głowy, karku i samych oczu. Objawy z reguły nasilają się po długiej pracy i pod koniec dnia, a ich intensywność zależy od ilości czasu spędzanego przed urządzeniami cyfrowymi. Jest to zjawisko coraz bardziej powszechne w społeczeństwie, zwłaszcza w związku ze wzrostem liczby godzin spędzanych przed ekranami i w zamkniętych pomieszczeniach. Dodatkowo objawy nasilają się ze względu na brak prawidłowego mrugania i zaburzenia filmu łzowego, wynikające choćby z niewłaściwej diety czy pracy w klimatyzacji, w efekcie prowadząc do wykształcenia się chronicznego zespołu suchego oka.
Aby zapobiec cyfrowemu zmęczeniu wzroku rekomenduje się podczas pracy przy urządzeniach cyfrowych stosować regularne przerwy zgodnie z zasadą 20-20-20, czyli co 20 minut patrzenia na ekran robić 20-sekundową przerwę i w tym czasie skierować swój wzrok na obiekt oddalony o 20 stóp czyli około 6 metrów. To pozwoli zrelaksować układ wzrokowy, dodatkowo w czasie pracy warto pamiętać o częstym mruganiu, które w sposób naturalny nawilża gałkę oczną i zmniejsza objawy suchości. Warto również wprowadzić odpowiednie krople nawilżające, bez konserwantów. W wyborze odpowiednich kropli pomogą wykwalifikowani specjaliści ochrony wzroku, a więc optometrysta i okulista, lub farmaceuta. Pracę z urządzeniami cyfrowymi należy wykonywać w odpowiednim oświetleniu, a także zadbać o ergonomię pracy, czyli ustawić ekran nieco poniżej poziomu oczu w odległości około 60 centymetrów.
Jakie są najlepsze sposoby na dbanie o wzrok w kontekście współczesnego szybkiego stylu życia?
Aby odpowiednio zadbać nie tylko o swój wzrok należy pamiętać o odpowiedniej ilości przerw od pracy, dużej ilości aktywności na świeżym powietrzu oraz zachowanie prawidłowej ergonomii pracy przy komputerze. Dla zachowania jak najlepszego zdrowia oczu należy pamiętać o regularnych wizytach kontrolnych u optometrysty i okulisty i stosowania się do ich zaleceń.
Stosowanie zdrowej diety bogatej w składniki odżywcze wspomagające wzrok może być również kluczowe w profilaktyce zespołu suchego oka czy postępującej krótkowzroczności. Używanie prawidłowo dobranej korekcji okularowej i precyzyjnie wykonanych okularów korekcyjnych z odpowiednio dobranymi uszlachetnieniami powierzchni szkieł w zależności od potrzeb zmniejsza objawy cyfrowego zmęczenia wzroku i może przyczynić się do znacznej poprawy jakości i wzrostu efektywności pracy czy nauki, a u dzieci – do zahamowania przyrostu krótkowzroczności. Użytkownicy soczewek kontaktowych powinni dodatkowo pamiętać o ścisłym przestrzeganiu zaleceń użytkowania soczewek i dbania o jak najwyższą ich higienę. Dokładne dbanie o higienę brzegów powiek zapobiega rozwojowi chorobotwórczych drobnoustrojów i zmniejsza objawy zespołu suchego oka. Zaleceń tych może wydawać się dużo, ale zmiana i utrwalenie nawyków związanych z dbaniem o wzrok powoduje, że nie zajmują one dużo czasu a znacznie przyczyniają się do poprawy jakości i komfortu życia.
