Jak alergia wpływa na organizm i jak zwiększyć komfort życia alergika?

Alergia to jedna z najczęstszych chorób XXI wieku, dotykająca coraz większą liczbę ludzi na całym świecie. Choć w większości nie jest to schorzenie zagrażające życiu, może znacząco wpływać na codzienne funkcjonowanie i komfort.

Dr n. med. Mirosława Gałęcka

Lekarka internistka o holistycznym podejściu do zdrowia, wieloletnia ekspertka w prowadzeniu terapii probiotycznej, w 2006 r. założyła Instytut Mikroekologii w Poznaniu

Dlaczego chorujemy na alergie?

Podstawowym mechanizmem alergii jest nieprawidłowa reakcja układu immunologicznego. Istnieją dwa główne rodzaje alergii: alergie natychmiastowe i opóźnione. W przypadku alergii natychmiastowych organizm reaguje na alergen natychmiast po kontakcie z nim – w ciągu kilku sekund lub minut. Prowadzi to do uwalniania substancji chemicznych, takich jak histamina i wystąpienia charakterystycznych objawów alergii, np. wysypki, świądu czy kataru. Natomiast alergie opóźnione powodują różnorodne dolegliwości – od jelitowych, przez skórne, aż do migren, które występują po dłuższym czasie od kontaktu z alergenem – od kilku do nawet 72 godzin. Są one wynikiem aktywacji komórek immunologicznych, prowadzących do przewlekłego stanu zapalnego w organizmie, często spotykanego w przypadku alergicznych chorób skóry, takich jak atopowe zapalenie skóry (AZS).

Przyczyny występowania alergii mogą być złożone i zależą od wielu czynników, w tym genetycznych, środowiskowych i immunologicznych. Kilka głównych przyczyn występowania alergii to: predyspozycje genetyczne, czynniki środowiskowe, zaburzenia immunologiczne, zaburzenia mikrobioty jelitowej.

Jakie znaczenie ma mikrobiota jelit w chorobach alergicznych i autoimmunologicznych?

Mikrobiota jelitowa ma znaczący wpływ na rozwój i regulację układu odpornościowego związanego z reakcjami alergicznymi. Zgodnie z najnowszymi doniesieniami, kontakt z różnymi mikroorganizmami w okresie pierwszych 1000 dni życia odgrywa kluczową rolę w kształtowaniu układu immunologicznego i może wpłynąć na ryzyko alergii w późniejszym życiu. Zaburzenia mikrobioty jelitowej w okresie wczesnego dzieciństwa mogą przyczynić się do nadwrażliwości immunologicznej i zwiększonego ryzyka rozwoju alergii. Obserwacje dotyczące wpływu mikrobioty na autoimmunologię i alergie otwierają nowe perspektywy terapeutyczne. Coraz więcej badań skupia się na roli modyfikacji mikrobioty w celu regulacji odpowiedzi immunologicznej. Pojawiają się terapie probiotyczne mające na celu wspomóc równowagę mikrobioty jelitowej. Suplementacja odpowiednich szczepów bakterii probiotycznych może stać się przyszłością profilaktyki i leczenia chorób zarówno autoimmunologicznych, jak i alergii.

Dlaczego alergików dotykają problemy jelitowe?

Problemy jelitowe często towarzyszą alergikom z kilku powiązanych ze sobą powodów:

• zaburzenia mikrobioty jelitowej: alergie mogą być związane z dysbiozą, czyli zaburzeniem równowagi mikroorganizmów w jelitach; zmiany w mikrobiocie jelitowej mogą prowadzić do wzmożonej reaktywności immunologicznej, co z kolei może prowadzić do stanów zapalnych i problemów jelitowych, takich jak biegunka, wzdęcia czy bóle brzucha;

• reakcje krzyżowe: niektórzy alergicy mogą doświadczać reakcji krzyżowych, co oznacza, że jeden alergen może wywołać reakcję alergiczną na zupełnie inny alergen, np. pyłek brzozy może krzyżować z jabłkiem, a więc zjedzenie tego owocu może prowadzić do problemów jelitowych, takich jak biegunka czy bóle brzucha;

• stres i emocje: stres może mieć negatywny wpływ na funkcjonowanie układu pokarmowego poprzez zwiększenie produkcji kwasu żołądkowego i zmianę perystaltyki jelitowej, co może prowadzić do problemów jelitowych.

Jak minimalizować objawy alergii, poprawić kondycję i komfort życia?

Alergia może być uciążliwą dolegliwością, ale odpowiednie wsparcie, diagnostyka i leczenie mogą znacząco poprawić komfort życia osób dotkniętych tą chorobą. Warto zwracać uwagę na wsparcie mikrobioty jelitowej – zdrową dietą bogatą w prebiotyki i naturalnie występujące bakterie probiotyczne, indywidualnie dopasowaną probiotykoterapią, umiarkowaną aktywnością fizyczną, troską o odpoczynek i sen oraz równowagę emocjonalną. Warto korzystać z pomocy specjalistów, aby efektywnie zarządzać alergią i cieszyć się lepszym samopoczuciem.

Bibliografia:
• Bach, J. F. (2002). The effect of infections on susceptibility to autoimmune and allergic diseases. New England Journal of Medicine, 347(12), 911-920.
• Akdis, M., Aab, A., Altunbulakli, C., Azkur, K., Costa, R. A., Crameri, R., … & Duan, S. (2019). Interleukins (from IL-1 to IL-38), interferons, transforming growth factor β, and TNF-α: Receptors, functions, and roles in diseases. Journal of Allergy and Clinical Immunology, 138(4), 984-1010.
• Belkaid, Y., & Hand, T. W. (2014). Role of the microbiota in immunity and inflammat ion. Cell, 157(1), 121-141.
• Rey, A., Chełmińska, M. (2019). Ogólne zasady postępowania w chorobach alergicznych w praktyce lekarza rodzinnego. Forum Medycyny Rodzinnej, 170-175.

Szczepionki to kontrolowany sposób kontaktu z drobnoustrojami, który w przeciwieństwie do zachorowania, nie wiąże się z ryzykiem ciężkiego przebiegu oraz rozwojem powikłań.

Dr Ilona Małecka

Katedra i Zakład Profilaktyki Zdrowotnej UM w Poznaniu, edukuje rodziców na: dr_ilonamalecka

W jaki sposób szczepienia chronią nas przed chorobami? Dlaczego nabycie odporności poprzez szczepienie jest bezpieczniejsze niż choroba?

Po podaniu szczepionki w organizmie wytwarzają się przeciwciała, których zadaniem jest walka z konkretnym wirusem lub bakterią. W praktyce oznacza to, że po kontakcie z patogenem, to właśnie one się z nim mierzą, by w efekcie choroba nie rozwinęła się w ogóle lub by jej przebieg był łagodny. Tym samym szczepionki pozwalają uniknąć nieprzyjemnych objawów choroby, jak również jej groźnych konsekwencji. Ponadto, oprócz tego, że chronimy samych siebie, nabywając odporność indywidualną, to gdy w populacji zaszczepi się więcej niż 90 proc. osób, dochodzi do wytworzenia tzw. odporności populacyjnej, czyli takiej, która chroni również pozostałe osoby niezaszczepione np. z powodu wieku czy przeciwwskazań zdrowotnych.

A jak to jest w przypadku dzieci – to opiekunowie są odpowiedzialni za przestrzeganie kalendarza szczepień, a wśród nich zdarzają się nadal przeciwnicy szczepień – w jaki sposób rozmawiać z rodzicami, którzy odmawiają podania dziecku szczepionki?

Większość rodziców, którzy mają obawy związane ze szczepieniami, ma je w związku z kwestią ich bezpieczeństwa. I wielu z nich wcale nie jest takimi zadeklarowanych przeciwnikami szczepień, tylko po prostu obawia się o zdrowie maluchów, gdyż skala dezinformacji, jaka funkcjonuje w przestrzeni internetowej, jest wręcz niebywała, a po pandemii wręcz jeszcze większa. I dlatego przede wszystkim trzeba wyjść naprzeciw tym obawom i po prostu zrozumieć to, że rodzic może bać się o zdrowie własnego dziecka. Istotne jest, by spokojnie tłumaczyć, wyjaśnić te zagadnienia zgodnie z aktualną wiedzą medyczną i tym samym wręcz rozprawić się z dezinformacją, na którą rodzic napotyka, szukając informacji o szczepionkach np. w internecie.

Warto, by te wątpliwości opiekunowie rozwiewali u zaufanego lekarza, który od dłuższego czasu opiekuje się zdrowiem dzieci lub całej rodziny. W wielu przypadkach odniesiemy wtedy sukces, jednak pozostanie zapewne też garstka rodziców, których nie da się przekonać i tym samym dzieci niezaszczepionych, które pozostaną bezbronne wobec chorób zakaźnych, które realnie im zagrażają i mogą być groźne nie tylko dla ich zdrowia, ale i życia.

W ostatnich miesiącach do Polski przybyło wielu uchodźców – czy oni także mogą szczepić się na terenie naszego kraju? Jakie szczepienia są zalecane w grupie tych osób, biorąc pod uwagę różnice w programach obowiązkowych szczepień?

W związku z sytuacją konfliktu wojennego uchodźcy przybywający do nas z Ukrainy mogą zaszczepić się u nas już od pierwszego dnia ich pobytu. Wystarczy zgłosić się do poradni podstawowej opieki zdrowotnej (np. w pobliżu miejsca zamieszkania) i następnie na podstawie dokumentacji medycznej ustalany jest indywidualny program szczepień. Co ważne, w przypadku dzieci, po ukończeniu 3-miesięcznego pobytu w Polsce, zgodnie z prawem mają one obowiązek szczepień, dokładnie taki sam, jak polskie dzieci. I tutaj istotne jest też to, że szczepienia odbywają się zgodnie z kalendarzem obowiązującym według polskiego programu szczepień. Najważniejsza w tym jest realizacja szczepień obowiązkowych, a także szczepień zalecanych, w tym np. szczepienie przeciw grypie, ospie wietrznej, meningokokom czy COVID-19.