Urolog może stać się najlepszym przyjacielem pacjenta

Choroby związane z układem moczowym najczęściej są zależne od wieku. A że nasze społeczeństwo się starzeje, urolog może stać się jednym z najważniejszych specjalistów, do którego będziemy uczęszczać.

Prof. dr hab. n. med. Piotr Chłosta

Kierownik Katedry i Kliniki Urologii Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, Prezes Polskiego Towarzystwa Urologicznego

Z jakimi najczęstszymi przewlekłymi chorobami urologicznymi spotykamy się u pacjentów?

Urologia jest dyscypliną chirurgiczną, u której podstaw leży diagnostyka, profilaktyka, leczenie operacyjne i farmakologiczne oraz metafilaktyka, czyli zapobieganie nawrotom. Dotyczy to chorób i wad narządów układów moczowego u obu płci oraz narządów układu moczowo-płciowego u mężczyzn. Odnosi się do chorych w każdym wieku. Przeważająca część chorób urologicznych, posiadająca potencjał onkologiczny, ma charakter przewlekły. Spośród globalnej liczby chorób nowotworowych rozpoznawalnych w Polsce, w Europie i na świecie ponad 25 proc. wywodzi się z układu moczowego. Dominującą grupę stanowią nowotwory stercza, na drugim miejscu jest rak pęcherza moczowego, a na trzecim jądra.

Jak niebezpieczne są to choroby? W jakim wieku towarzyszą pacjentom oraz jak ważny jest czas wykrycia i skuteczność leczenia?

Każda postać zaawansowanej choroby, której nie da się wyeliminować chirurgicznie jest zdolna to stworzenia charakteru systemowego, czyli przerzutów. Wtedy wymagane jest niestety leczenie paliatywne – skupiające się na przedłużeniu życia pacjenta, a nie jego całkowitym wyleczeniu.

Prawdopodobieństwo zachorowania na wcześniej wymienione nowotwory u większości osób znacznie wzrasta wraz z wiekiem. Problem ten będzie narastał, ponieważ zauważamy systematyczne starzenie się populacji europejskiej, w tym polskiej. Dlatego też urolog w najbliższym czasie może się stać najlepszym przyjacielem pacjenta.

W celu zmniejszenia prawdopodobieństwa wystąpienia nowotworu warto wyeliminować także czynniki ryzyka, takie jak np. palenie papierosów, które jest uznawane za najczęstszą przyczynę rozwoju raka pęcherza moczowego i nerki. Bez wątpienia wszystkie choroby wykryte wcześnie, w stopniu ograniczonym do narządu pozwalają na pełne wyleczenie. Nawet w przypadku konieczności zastosowania leczenia agresywnego, czyli chirurgicznego, wczesne wykrycie daje możliwość wykorzystania technik małoinwazyjnych.

Czy nowotwory jądra i prostaty byłyby skuteczniej leczone, gdyby nie wstyd przed intymnym badaniem u urologa?

Postęp, jaki dokonał się w urologii na przestrzeni ok. 30 lat jest nie do przecenienia. Opiera się nie tylko na leczeniu kamicy moczowej za pomocą chirurgii endoskopowej, ale też włączenia PSA jako markera gruczołu krokowego. Sami pacjenci są już bardziej świadomi, że warto się badać. Oczywiście specjaliści urolodzy nigdy nie powiedzą, że są usatysfakcjonowani entuzjazmem pacjentów do zgłaszania się na badania. Zawsze jest coś do zrobienia w tej kwestii, ale z dumą należy podkreślić, że czas obecny przyniósł bardzo istotną poprawę. Dzieje się tak, ponieważ poziom kultury sanitarnej jest na wyższym poziomie. Pacjenci są lepiej wyedukowani, mają większą świadomość konieczności długiego życia. Częściej też partnerki, siostry lub córki przyprowadzają mężczyzn do gabinetów urologicznych.

Jakie objawy wskazują na występowanie chorób przewlekłych w urologii? Na co powinni zwrócić uwagę pacjenci, aby rozpocząć diagnostykę?

Pierwszym niepokojącym objawem, przy którym urolodzy biją na alarm, jest bez bólowy krwiomocz. W 80 proc. przypadków może on świadczyć o nowotworze w obrębie układu moczowego. Wymaga bezwzględnej konsultacji ze specjalistą. Również jakiekolwiek dolegliwości ze strony układu moczowego polegające na częstomoczu dziennym lub nocnym czy też zacinaniu się strumienia moczu to symptomy, które powinny skłonić do wizyty u urologa.

Profilaktyka chorobowa – co jaki czas warto odwiedzić urologa, jakie badania wykonać?

Systematyczne wykonywanie badań krwi, USG, fizykalnych u specjalisty, minimum raz w roku, stwarza szansę na wczesne wykrycie tych bardzo niebezpiecznych dla naszego zdrowia i życia chorób. Zawsze mówimy do naszych pacjentów: „mój los w moich rękach, jeśli zadbam to wygram”, podkreślając przy tym, że to od nich zależy, na jakim etapie rozwoju zostanie wykryta choroba.

Poczucie doskonałej formy fizycznej może być usypiające, bo choroby przewlekłe mogą się rozwijać nawet w bardzo wysportowanym organizmie. Dlatego tak istotna jest profilaktyka i regularne badania choćby podstawowych parametrów zdrowotnych, co może pomóc we wczesnym wykryciu schorzenia przewlekłego.

Zygmunt Chajzer

Dziennikarz, prezenter telewizyjny oraz radiowy

Jak istotna dla pana jest profilaktyka chorób przewlekłych i czy ma pan poczucie, że regularnie wykonuje wszystkie niezbędne badania zdrowotne?

To temat niezwykle ważny dla osób w moim wieku, a ja sam przekonałem się, że regularne badania potrafią uratować życie. Dwa lata temu, podczas kolejnej rundy badań profilaktycznych, okazało się, że mam guza nerki. Nie miałem żadnych niepokojących symptomów i tylko dzięki nawykowi badań kontrolnych udało mi się dość wcześnie wykryć guza i przejść operację. Ta historia zmotywowała wiele osób z mojego otoczenia do wykonania podobnych badań, nawet specjalnie nie musiałem ich zachęcać. Ponadto wielokrotnie przytaczałem mój przypadek w wystąpieniach medialnych i wywiadach, aby dotrzeć do jak największej liczby osób z prostym, ale bardzo ważnym apelem: badajmy się, nie zaniedbujmy profilaktyki.

Czy jako osoba popularna czuje pan, że ma wpływ na postawy życiowe Polaków?

Faktycznie jest to pewien rodzaj zobowiązania społecznego, które jako środowisko osób znanych, popularnych powinniśmy wypełniać. Mamy możliwości kształtowania postaw społecznych, mamy odpowiednie narzędzia i kanały do propagowania pewnych wartości, więc powinniśmy z tego korzystać. Być może nasze osobiste przykłady lub apele uratują komuś życie. To uświadamianie jest szczególnie istotne wobec seniorów – osób po pięćdziesiątce, a szczególnie po sześćdziesiątce. No i mam też wrażenie, że o ile panie jeszcze w miarę troskliwie spoglądają na swoje zdrowie, o tyle panowie zaniedbują ten aspekt swojego życia. Warto więc namawiać panów do badań prostaty, przekonywać, że to żaden wstyd, a wręcz przeciwnie – dbanie o własne zdrowie jest bardzo męskie.

Czy było jakieś jedno wydarzenie w życiu, które sprawiło, że docenił pan zdrowie i zaczął o nie dbać?

Nie było takiego momentu, ja od zawsze starałem się prowadzić aktywny i zdrowy tryb życia. Mimo że mam 68 lat nie odczuwam spadku sił witalnych czy formy. Nadal sporo się ruszam, spędzam dużo czasu na świeżym powietrzu – oprócz pracy w ogródku nadal uprawiam sport: jeżdżę na rowerze, gram w siatkówkę plażową. Mogę więc powiedzieć, że jak na swój wiek jestem w dobrej kondycji.

Natomiast to poczucie aktywności może być usypiające, bo różne paskudztwa mogą się rozwijać nawet w bardzo wysportowanym organizmie. Choroby związane z nadciśnieniem czy choroby onkologiczne przez lata mogą nie ujawniać żadnych symptomów i nieco uśpić potrzebę badań profilaktycznych. Dlatego niezależnie od aktywności fizycznej i formy uważam, że każdy z nas powinien regularnie poddawać się choćby podstawowej kontroli lekarskiej: badaniu krwi, moczu, płuc czy jamy brzusznej.

Jaki jest pana sposób, oprócz aktywności fizycznej, na życie pełne wigoru?

Przede wszystkim nie należy przejmować się tym, na co sami nie mamy wpływu. Nie dodawajmy sobie zmartwień i trosk. Starajmy się też zdrowo odżywiać, choć ja akurat nie jestem tu wzorem – z racji dużej aktywności fizycznej mogę pozwolić sobie na jedzenie wszystkiego, na co mam ochotę. Starajmy się też aktywizować nasz umysł – nie popadajmy w apatię czy samotność. To szczególnie ważne dla seniorów i osób, które zaczynają życie emeryta, aby nie odcinały się od znajomych z pracy i nie zmieniały swoich zdrowych nawyków. Jeśli takie osoby czują się samotne czy bez pomysłu na zapełnienie czasu wolnego to polecam korzystać z ofert klubów seniora czy innych ośrodków aktywizujących osoby starsze.