Łupież – przyczyny i leczenie

Alicja Gondek-Urtnowska

Prezes Polskiego Stowarzyszenia Trychologicznego Wykładowca i twórca programu trychologii na studiach podyplomowych w Wyższej Szkole Nauk o zdrowiu w Bydgoszczy

Z definicji łupież to – choroba skóry głowy objawiająca się drobnopłatowym złuszczaniem zrogowaciałej warstwy naskórka z mniej lub bardziej nasilonym łojotokiem.

W mojej praktyce – to problem, który bardzo silnie wpływa na samopoczucie, pewność siebie i samoakceptację. Może nasilać kompleksy i utrudniać relacje, prowadzić do depresji. Jest to szczególnie trudne, kiedy problem ten dotyka dorastające dzieci i dojrzewających nastolatków. Wśród klientów moich gabinetów to spora grupa jednak kłopoty z powodu łupieżu ma co dziesiąty mieszkaniec Ziemi, a niektóre statystyki mówią, że okresowo zmaga się z nim nawet co drugi mieszkaniec Europy.

Objawy łupieżu nasilają się w okresie jesienno-zimowym, u osób noszących nakrycia głowy, pracujących w dusznych pomieszczeniach częściej też występują u osób z gęstymi włosami. Poza płatkami łuszczącej się skóry, pojawia się uporczywy świąd i dość często wypadanie włosów. Za winne powstawaniu tej przykrej dolegliwości uznaje się bakterie i grzyby, które naturalnie bytują na naszej skórze.

Według najnowszych badań zaburzenia między proporcjami występujących na skórze bakterii oraz namnażanie się grzybów Malassezia a jeszcze bardziej nieprawidłowa odpowiedz układu autoimmunologicznego na ich obecność, są przyczyną tak częstego występowania tego uporczywego problemu.

Wpływ na zaburzenia w mikrobiomie naszej skóry mogą mieć zaburzenia czy zmiany hormonalne- dlatego problem ten będzie się nasilał nie tylko w okresie pokwitania u dziewczynek i chłopców, ale również u kobiet w okresie okołomenopauzalnym chociaż statystycznie łupież częściej występuje u mężczyzn do 40 r.ż.

Obniżona odporność, stres oraz niewłaściwa dieta również mogą mieć wpływ na tą niemiłą przypadłość. Spożywanie dużej ilości pokarmów bogatych w tłuszcze nasycone, sól, cukier oraz niedobory niektórych witamin i minerałów mogą zaburzać proporcje w mikrobiocie skóry głowy.

Aby zminimalizować ryzyko łupieżu powinniśmy zadbać również o właściwy poziom cynku (jeżeli konieczna jest jego suplementacja to należy pamiętać o jednoczesnej suplementacji miedzi) oraz wit. D3. Warto wprowadzić do swojej diety potrawy bogate w wit. A i E oraz witaminy z grupy B, ponieważ ich niedobory mogą powodować nadmierną produkcję łoju i rozrost grzybów z gatunku Malassezia.

Produkty wskazane dla osób z łupieżem to owoce morza, orzechy, migdały, sezam, pełnoziarniste pieczywo, dużo warzyw, owoców i dużo wody. Odwodnienie organizmu, jak potwierdzają badania będzie czynnikiem sprzyjającym rozwojowi łupieżu.

Na nadmierną proliferację naskórka ma wpływ wiele czynników endogennych i raczej rzadko przyczyną problemu jest niewłaściwa pielęgnacja skóry, niemniej jednak przestrzeganie pewnych zasad może ograniczyć częstotliwość nawrotów i nasilenie wyrzutów choroby. Nie bez znaczenia jest także zbyt rzadkie mycie włosów. Wówczas zgromadzony łój i obumarłe komórki naskórka nie są usuwane w odpowiednim czasie, a to skutkować może pojawieniem się zmian łupieżowych.

Ważne jest właściwe dobieranie produktów do pielęgnacji. Zachęcam do wizyty w gabinecie trychologicznym, aby ocenić z jakim rodzajem łupieżu mamy do czynienia. Jest to trudne do stwierdzenia bez badania trichoskopowego a ma duże znaczenie dla doboru właściwej kuracji.

Pamiętać należy, że szamponów przeciwłupieżowych nie powinniśmy stosować dłużej niż cztery tygodnie, ale też nie powinniśmy rezygnować z nich na stałe. Łupież jest problemem przewlekłym o charakterze nawrotowym i jest bardzo duże prawdopodobieństwo, że jego objawy powrócą. Wizyta u specjalisty pozwoli również wykluczyć inne przyczyny nadmiernego wyłuszczania naskórka jak atopowe zapalenie skóry, łuszczyca czy łojotokowe zapalenie skóry głowy.

Mgr Denim Jan Sporny

Psycholog, trycholog, dietetyk, terapeuta, specjalista zdrowia publicznego i badań klinicznych, szkoleniowiec, wykładowca akademicki

Owłosiona skóry głowy przypomina gęsty las, którego żyzne podłoże stanowi źródło życia dla wielu gatunków roślin i zwierząt. Ludzka skóra kolonizowana jest przez określone drobnoustroje tworzące jej mikroflorę fizjologiczną. Jak się okazuje nierównowaga środowiska bakteryjnego skóry może skutkować zaburzeniem spełnianych przez nie funkcji np. ochronnych, troficznych oraz metabolicznych. W efekcie doprowadzając do aktywizacji zmian dermatologicznych, przy których niezbędne staje się wsparcie specjalistyczne.

Najbardziej znanym drobnoustrojem skóry głowy jest Malassezia sp. – lipidozależny grzyb drożdżakopochodny, lokalizowany głównie w miejscach występowania gruczołów łojowych. Pomimo, iż nie traktuje się go jako czynnika chorobotwórczego, w nadmiernych ilościach, łącznie z zaburzeniami systemu nerwowego, zaburzeniami immunologicznymi i hormonalnymi, nieracjonalnym sposobem odżywiania oraz niewłaściwą pielęgnacją, zaliczany jest do przyczyn wywołujących łupież tłusty (pityriasis seborrhoica). Źródła podają, że złuszczanie naskórka na podłożu łojotokowym w przebiegu łupieżu tłustego różni się od popularnego łupieżu. Charakteryzuje się przede wszystkim występowaniem widocznych ognisk grubych, żółtawych łusek o dużych rozmiarach, przylegających do okolic szczytu skóry głowy, w przeciwieństwie do łupieżu kosmetycznego definiowanego na podstawie objawów braku nawilżenia naskórka oraz nieprzylegających do skóry głowy i włosów, cienkich, łatwo opadających łusek koloru biało-srebrzystego.

Ogniskom łupieżu tłustego, często towarzyszy lśnienie włosów, świąd oraz zaczerwienienie. Dodatkowo w przypadku zaistnienia stanu zapalnego, pojawienia się grudek, czy krostek, zwłaszcza w miejscach nadmiernego złuszczenia, zdarza się diagnozować łojotokowe zapalenie skóry. Stabilizacja zaburzonej równowagi i kondycji skóry, wymaga podjęcia leczenia z zastosowaniem odpowiednich szamponów oraz środków keratolitycznych, przeciwzapalnych, przeciwgrzybiczych i cytostatycznych. Odmiennym, nieco łagodniejszym od opisanego, typem łupieżu jest łupież suchy. Prawdopodobnie to najczęściej występujące, długie złuszczanie skóry głowy, u którego podstaw znajdują się zaburzenia układu nerwowego (np. stres), nieracjonalny sposób odżywiania, niedobór wydzielania tłuszczu, zaburzenia mikroflory skóry. Przy rozpoznaniu szczególną uwagę zwraca się na: łatwo odpadające ze skóry i włosów, małe, cienkie, suche, sypkie łuski w kolorze białym lub szaro-białym.

Skóra głowy jest sucha i nie zawsze podrażniona, a włosy tracą swój naturalny blask. Umiarkowane swędzenie i w rezultacie drapanie skóry głowy doprowadzające do charakterystycznego „oszronienia” ubrań w okolicy ramion, barków i pleców nasila także dyskomfort psychiczny i estetyczny. Brak oznak zapalnych pozwala różnicować ten typ łupieżu od łuszczycy oraz łojotokowego zapalenia skóry, jednak warto pamiętać, iż łupież suchy może przekształcić się w formę łupieżu tłustego. Na tym tle całościowym i racjonalnym rozwiązaniem staje się nie tylko profesjonalna konsultacja trychologiczna i/lub dermatologiczna, zastosowanie dedykowanych preparatów nawilżających czy zabiegów oczyszczających, lecz także profilaktyka, poprzez zmianę dotychczasowej diety oraz odkrycie efektywnych sposobów redukcji stresu codziennego.

Łupież – przyczyny i leczenie

Alicja Gondek-Urtnowska

Biało na czarnym – czy łupież nie jedno ma imię?

Mgr Denim Jan Sporny